Los ríos no son sólo agua que fluye; son también sales, sedimentos, nutrientes y un espacio continuo de vidas interdependientes que se extiende desde la montaña hasta el mar; su dominio físico, su espacio de influencia no acaba en el continente ni as sus aguas se pierden en el mar. En el mar condicionan la dinámica del litoral, la presencia de las playas y el vigor de las pesquerías, pero los ríos son también sentimientos. El presente libro ofrece un conjunto de estudios que, desde diversas perspectivas - jurídica, biológica, social y cultural - exponen los fundamentos de la Nueva cultura del agua, analizan cuestiones generales relacionadas con la gestión del agua en el estado español y describen con precisión la situación de los ríos gallegos.
- Índice
- Introdución
- Prólogo
- PARTE I: O CONFLITO DA AUGA HOXE
- Capítulo 1. A AUGA, ALGO MÁIS QUE UN RECURSO
- Introdución: por unha nova cultura da auga
- A auga como referente cultural
- O ciclo da auga e algunhas das súas manifestacións na Galiza
- A artificialización dos ecosistemas acuáticos: un panorama internacional
- A extinción de especies de auga doce
- Unha administración obsoleta
- De recurso abundante ou escaso a activo ecosocial
- Capítulo 2. A NOVA CULTURA DA AUGA
- A miña historia hidrolóxica
- Quen sementa ventos, recolle tempestades
- A degradación dos ríos, a manifestación dunha desorde superior
- A nova cultura da auga
- O noso papel de San Manuel bo e mártir
- Capítulo 3. A CRISE DAS GRANDES PRESAS
- Introdución
- Do enfoque presuntuoso da ciencia como «dominadora da natureza» á «mitificación produtivista»
- A crise dun modelo obsoleto
- As chaves do cambio de paradigma da nova cultura da auga: as tarefas e obxectivos máis urxentes que se van tratar
- Capítulo 4. O INTERESE XERAL COMO ASPECTO ESENCIAL DO DOMINIO PÚBLICO HIDRÁULICO
- Introdución
- A xestión da auga e a función ambiental do dominio hidráulico
- O carácter instrumental da obra hidráulica
- Dereitos dos usuarios e intereses xeral
- A evolución do concepto de interese xeral
- Recapitulación
- Capítulo 5. INVESTIR EN PARTICIPACIÓN PÚBLICA, EN DEMOCRACIA
- Introdución
- A participación pública en materia de medio ambiente no Mundo
- A participación pública en materia de medio ambiente na Unión Europea
- A participación pública en materia de augas na Unión Europea
- A proposta cara a unha nova participación pública na política de augas
- Capítulo 6. A AVALIACIÓN DE IMPACTO AMBIENTAL: PROBLEMAS NORMATIVOS E APLICACIÓN PRÁCTICA
- Introdución
- A redacción dos estudos de impacto ambiental: cualificación e independencia dos equipos realizadores
- Os proxectos que deben someterse a avaliación
- A vixencia dos estudos de impacto ambiental
- O procedemento de declaración de impacto
- Conclusións
- PARTE II: A CALIDADE DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS, FLUVIAIS E COSTEIRAS DE GALIZA
- Capítulo 7. AUGA E ECOSISTEMAS ACUÁTICOS: CALIDADE E BIODIVERSIDADE
- Introdución
- Biodiversidade nos ecosistemas de auga doce
- O estado de saúde dos ecosistemas fluviais galegos
- Alteracións físicas do hábitat
- Contaminación orgánica: o déficit de oxíxeno
- As verteduras da minaría
- Os contaminantes tóxicos
- A introdución de especies foráneas
- Enfermidades infecciosas
- Conclusión
- Capítulo 8. A CALIDADE DAS AUGAS NOS RÍOS DE GALIZA-COSTA
- Introdución
- Clasificación da auga de acordo coas directivas comunitarias
- Calidade da auga para a vida dos peixes
- Calidade das augas para o baño
- Índice de contaminación químico
- Índice de calidade xeral
- Capítulo 9. CONTAMINACIÓN DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS NO NOROESTE IBÉRICO
- Estudos globais
- Actividades agrícolas e gandeiras
- Actividades industriais
- Actividades mineiras
- Os factores de risco na contaminación das augas subterráneas
- Capítulo 10. A SAÚDE AMBIENTAL DAS RÍAS
- Introdución
- Peculiaridades morfolóxicas e dinámicas das rías e do litoral galego
- Alteracións do medio físico. Recheos e infraestruturas portuarias
- Contaminación xenobiótica
- Contaminación biodegradábel
- Efectos da contaminación orgánica nas rías
- Problemas ambientais derivados do monocultivo do mexillón
- Conclusións. Cara a unha xestión integral do ecosistema litoral
- Capítulo 11. RÍO MIÑO: VIVO, MAIS NON MOITO
- Presentación
- Os usos hidroeléctricos
- A polución
- Extracción de area, a pesca esquilmardora, a especulación urbanística e outros impactos
- O potencial ecolóxico do Miño Internacional e algunhas medidas urxentes
- Capítulo 12. O RÍO LIMA E O SEU ENCADRAMENTO REXIONAL
- A bacía hidrográfica
- Intervencións que alteran as condicións do río
- Reflexión final
- PARTE III: A PLANIFICACIÓN HIDROLÓXICA NA GALIZA
- Capítulo 13. A DIRECTIVA MARCO DA AUGA: ASPECTOS XURÍDICOS E INSTITUCIONAIS
- Introdución
- Aspectos institucionais e administrativos
- Obxectivos medioambientais
- Recuperación dos custos dos servizos relacionados coa auga
- Apuntamento final
- Normativa nacional afectada pola directiva
- Capítulo 14. A DIRECTIVA MARCO DA AUGA E A PLANIFICACIÓN HIDROLÓXICA
- Introdución
- Consideracións de partida da DMA
- Obxectivos da Directiva Marco
- Ámbito de aplicación
- Definición xeral dos estados ecolóxicos para as augas superficiais
- Indicadores biolóxicos de calidade
- Indicadores hidromorfolóxicos de calidade
- Indicadores químicos e físico-químicos de calidade
- A planificación hidrolóxica segundo a DMA
- Consideración final
- Capítulo 15. A PLANIFICACIÓN HIDROLÓXICA EN GALIZA
- Introdución
- Datos básicos e configuración administrativa
- Problemas identificados e solucións propostas
- Unha planificación baseada na oferta
- Máis infraestruturas hidráulicas
- Por unha planificación hidrolóxica alternativa
- Capítulo 16. XESTIÓN E USOS DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS: SITUACIÓN E PERSPECTIVAS EN GALIZA
- Introdución
- As augas subterráneas en España
- Importancia das augas subterráneas na Galiza
- Hidroxeoloxía da Galiza
- Usos e aproveitamentos da auga subterránea
- Problemas detectados
- PARTE IV: PROBLEMÁTICA AMBIENTAL E SOCIAL EN DIVERSOS RÍOS
- Capítulo 17. A SOBREEXPLOTACIÓN HIDROELÉCTRICA DE GALIZA
- Introdución
- A ilegalidade estrutural na xestión dos ríos galegos
- O Plano Sectorial Hidroeléctrico de Galiza-Costa: onde está o Estado de Dereito?
- Conclusións
- Capítulo 18. IMPACTO DOS PROXECTOS HIDROELÉCTRICOS NO RÍO ULLA
- Antecedentes
- O proxecto actual. Características básicas
- O impacto ambiental dos encoros
- Impactos socioeconómicos
- O rexeitamento social
- A actuación das administracións: Xunta de Galiza e concellos afectados
- A legalidade do proxecto. A sentenza de abril de 2005
- Xullo do 2005: dous aproveitamentos máis no Ulla
- A situación actual
- Conclusión
- Capítulo 19. PARA UNHA ANTROPOLOXÍA DE URXENCIA: INFORME SOBRE OS IMPACTOS SOCIO-CULTURAIS DOS ENCOROS DO RÍO ULLA
- Introdución
- Vellos e novos encoros na Galiza
- Da Galiza dos dez mil ríos á galiza dos dez mil encoros: impactos socioculturais
- Conclusións
- Capítulo 20. O ENCORO DO UMIA
- O patrimonio natural
- A declaración de utilidade pública
- O conflicto social e a seguranza dos veciños
- Estado actual. Consecuencias
- Capítulo 21. LOITA ECOLOXISTA E SOCIAL CONTRA A DETERIORACIÓN DOS RÍOS GALEGOS POR NOVAS OBRAS HIDRÁULICAS
- Introdución
- Infraestruturas hidroeléctricas nos ríos galegos
- A intensiva explotación mini-hídrica nalguns ríos
- Vellos e novos proxectos de grandes encoros
- O traballo ecoloxista
- O alcance da loita ecoloxista
- Conclusión
- APÉNDICES
- A1. Informes e documentación relacionada coa tramitación do encoro do Umia
- A2. Proposición de lei de iniciativa lexislativa popular para a protección, a conservación e a mellora dos ríos galegos
- A3. Lei 5/2006, do 30 de xullo, para a protección, a conservación e a mellora dos ríos galegos